یکی از برکات مادی حضرت زهرا(سلام‌الله علیها) موقوفات و صدقاتی است که در طول عمر بابرکت خود داشته‌اند و ایشان نخستین زن واقف مسلمان بودند.
به گزارش رسامدیا، الگویی که انتخاب کردی، باید راه و هدف و مرامت را نیز با او تطبیق دهی، باید همانند او شوی، در کم و زیاد، سخت و آسان، باید تمرین همانندی کنی؛ خصوصاً اگر الگویت کوثر عالم خلقت و یگانه بانوی معصوم عالم باشد.
حضرت زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها در مدت کوتاه عمرشان، هر آن‌چه که لازم بود به ما به عنوان شیعیان و رهروانشان بیاموزند، آموخته‌اند؛ از حیا و عفاف و همسرداری و تربیت فرزند و نقش‌های اجتماعی، تا بینش و درک سیاسی و حمایت از ولی زمان و…؛ این ما هستیم که باید به این حیات طیبه نگاهی دقیق داشته باشیم و قدم به قدم آن را چراغ راه و نقشه مسیرمان قرار دهیم.
پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت ایشان در زمان حیات گهربار خویش نه تنها در پی احسان و نیکی به مسلمانان بودند بلکه به دلیل آینده‌نگری و تأمین منافع و مصالح مسلمانان بصورت عملی به دیگران سنت حسنه وقف را آموزش می‌دادند و آنها را برای انجام چنین سنت حسنه‌ای تشویق می‌کردند.
همانطور که اشاره شد، گذشته از این که پیامبر اسلام و خاندان آن حضرت، درباره وقف مردم را تشویق می‌کردند، طبق احادیث معتبر و مدارک تاریخی، خود از نخستین کسانی بودند که اقدام به وقف املاک شخصی کرده و آثار خیری به عنوان وقف برای مردم بعد از خود به جای گذاشتند و وقف‌نامه‌هایی تنظیم کردند.
از جمله خاندان اهل‌بیت (ع) که موقوفاتشان ثبت شده حضرت فاطمه (س) است. برخی از این موقوفات در زمان حیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها انجام گرفته است؛ مانند موقوفه ام‌العیال، و برخی دیگر از این موقوفات در وصیت حضرت سلام‌الله‌علیها به امیرمؤمنان علیه‌السلام تعیین تکلیف شده است.
* دارایی‌های حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
علامه مجلسى از قول سيدبن‌طاووس به فرزندش نقل می‌کند: «پسرم، موقوفات و صدقات جده‌ات فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها همانند العوالى -حيطان سبعه- و… از اموالى بود كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آنها را بدون جنگ و درگيرى مالك گرديد و كسى در آن شريك نبوده و ملك خالص آن حضرت و فئ محسوب می‌شد. پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آنها را در زمان حيات خويش به صورت هبه (بخشش) به دخترش واگذار كرد و فاطمه مرضیه سلام‌الله‌علیها نیز آنها را در راه خدا وقف نمود… در ارزش آنها همين‌قدر بس كه بعضى از آن اموال سالانه بين ۲۴۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰ درهم درآمد داشته است.» (۱)
* موقوفات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
برخی از این موقوفات در زمان حیات حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها انجام گرفته است؛ مانند موقوفه ام‌العیال، و برخی دیگر از این موقوفات در وصیت حضرت سلام‌الله‌علیها به امیرمؤمنان علیه‌السلام تعیین تکلیف شده است. حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در وصیت خود چنین فرمودند: «زمين‌ها و باغ‌هاى ديوارشده هفت‌گانه: العواف، الدلال، البرقه، المثيب، الحسنى، الصافيه و مشربه ام ابراهيم، در اختيار على‌بن‌ابى‌طالب علیه‌السلام است و چنان‌چه او از دنيا رفت، در اختيار فرزندم حسن‌بن‌على قرار می‌گيرد و چنان‌چه او از دنيا رفت، در اختيار فرزند ديگرم حسين‌بن‌على خواهد بود و بعد از او در اختيار بزرگ‌ترين فرزندانم قرار خواهد گرفت.» (۲)
الف- ام‌العيال: چشمه‌اى است كه به بركت آن روستايى بزرگ در كنارش ساخته شده است. اين روستا در نزديكى قلعه‌هاى «آره» كه بين راه مكه و مدينه است، واقع شده و در آن روزگار بيش از ۲۰۰۰۰ نخل خرما داشته است. امروز هم در آن‌جا ميوه‌هاى مختلف مانند ليمو، انگور، موز به عمل می‌آيد؛ ام‌العيال در يكصد و هفتاد كيلومترى مدينه منوره قرار دارد (۳). اين چشمه و اين سرزمين از سوى صديقه طاهره سلام‌الله‌علیها وقف سادات حسينى گرديده است (۴).
ب- العواف: جايگاه وسيعى در نزديكى شهر مدينه است كه مردم آن اموال خويش -گوسفندان و شتران و…- را در آن جا نگهدارى می‌كردند (۵) .
ج- الصافيه: اين باغ در قسمت شرقى مدينه واقع شده و به قطعه زهيره معروف است (۶). اين مكان از جمله اموالى بود كه از يهود بنى‌قريظه به‌دست آمد و چون هيچ‌گونه درگيرى وجود نداشت، جزو اموال خالص پيامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که كسى در آن سهمى نداشت محسوب شده و پيامبر آن را به دخترش فاطمه سلام‌الله‌علیها واگذار كرده و ایشان هم آن را وقف نمود .
د- الدلال: قطعه زمينى در قسمت شرقى مدينه قبل از صافيه است. امام باقر علیه‌السلام فرمود: دلال متعلق به يك زن از يهودیان بنى‌نضير بود كه سلمان در نزد او در بردگى به‌سر می‌برد. آن زن طى قراردادى با سلمان بنا را بر اين گذاشت كه اگر سلمان آن سرزمين را احيا و درختكارى کند، او را آزاد نمايد؛ رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از اين پيمان و قرارداد آگاه شد، به سلمان كمك كرد و در مدت كوتاهى درختان بزرگ شدند و به ثمر نشستند. پس از مدتى كه اسلام قدرت پيدا كرد، آن سرزمين به عنوان غنيمت به تصرف پيامبر خدا درآمد و پيامبر آن را به دخترش فاطمه داد و او نیز آن را در راه خدا وقف کرد (۷).
هـ- البرقه: اين باغ در قبله مدينه به سمت مشرق قرار گرفته و از اموال يهود بنى‌قريظه محسوب می‌گرديد؛ لكن بعد از اين‌كه به دست رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌سلم افتاد، سلمان در آن درختكارى كرد و بعد هم به فاطمه واگذار شد كه آن حضرت آن را وقف بر بنى‌هاشم و بنى‌المطلب کرد (۸)
و- الميثب: مکان المیثب مشخص نيست، اما از جمله غنایمى است كه بدون جدال به دست پيامبر افتاد. او هم آن را به دختر خويش داد و او نیز آن را وقف کرد (۹)
ز- حسنى: مکانی در نزديكى الدلال است که به «الحسينيات» مشهور است (۱۰)
ح- مشربه ام‌ابراهيم: در آخر باب العوالى مدينه منوره، بستانى است كه ام‌ابراهيم -ماريه قبطيه- همسر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم را در آن‌جا فرزندش ابراهيم را به دنيا آورد و بدين جهت مشربه ام‌ابراهيم نام گرفت (۱۱)
گفته‌اند که این باغ‌های هفت‌گانه متعلق به عالم انديشمند و متعهد یهود بنى‌نضير، مخيريق بود که او نیز اعلام کرد: «دارایى‌هاى من در اختيار محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم خواهد بود تا هر كجا می‌خواهد و صلاح می‌داند، مصرف كند.» (۱۲) اموالی که به فرموده امام رضا علیه‌السلام «رسول خدا آنها را وقف بر فاطمه کرد و سپس فاطمه آنها را بر بنى‌هاشم و بنى‌المطلب وقف کرده است.» (۱۳)
منابع:
۱.مجلسی، بحارالانوار، ج۲۹، ص۱۲۳، ح ۵ .
۲.کلینی، فروع كافى، ج۷، ص ۴۸، ح ۵/ بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۳۵، ح۱ .
۳.عاتق بنغيثبلادى، معجم معالم الحجاز، ج۱، ص۲۱ .
۴.معجم معالم الحجاز، ج۶، ص۱۹۴ .
۵.ابن شبه نمیری بصری، تاريخ المدينه المنوره، ج۱، ص۱۷۴ .
۶.بحارالانوار، ج۲۲، ص۲۹۹ .
۷.همان، ج۲۲، ص۳۰۰ .
۸.همان، ج۲۲، ص۳۰۰ .
۹.معجم معالم الحجاز، ج۸، ص۳۰۹ .
۱۰.علی بن احمد سمهودی، وفاءالوفا باخبار دار المصطفى، ج۴، ص۱۲۹۱ .
۱۱.تاريخ المدينه المنوره، ج۱، ص۱۷۳/ بحارالانوار، ج۲۲، ص۲۹۹/ وفاءالوفا، ج۴، ص۱۲۹۱ .
۱۲.وفاء الوفا، ج۳، ص۹۹۰ و ۸۲۵ .
۱۳.فروع كافى، ج۷، ص۴۷ و ۴۸، ح۱- ۴ .
۱۴.احمد زمانى، ماهنامه كوثر، شماره ۸
