مجموعه آثار موزه وقف همدان دربرگیرنده آثار باستانی و هنری است که تاکنون ناشناخته مانده‌اند و در پی آن است که بخشی از ابعاد ناشناخته دینی مذهبی را به‌واسطه نمایش آثار وقف، نذر و نیکوکاری به جامعه و بازدیدکنندگان نشان دهد.
به گزارش رسامدیا، آثار وقف طی سال‌ها در استان همدان در مکان‌های گوناگونی نگهداری شده‌اند و ازآنجاکه هرکدام به‌عنوان یکی از مواد فرهنگی بازمانده از سنت‌های گذشتگان ایفای نقش می‌کنند باید در نگهداری از آن کوشا بود. موزه وقف همدان باهدف جمع‌آوری و ساماندهی آثار پراکنده که در معرض آسیب و نابودی و سرقت هستند و نیز مطالعه و در دسترس قرار دادن آثار برای انجام امور پژوهشی و آشنایی جامعه با آثار فرهنگی و مادی وقف و ترویج فرهنگ نیکوکاری مدتی است که راه‌اندازی شده است.
همدان به‌عنوان پایتخت تاریخی ایران دارای جایگاه مهمی در روند دگرگونی‌های فرهنگی و شهرسازی است، وجود آثار فراوان باستانی و فرهنگی مؤید این گفتار است اما باوجوداین اهمیت هنوز برخی وجوه فرهنگی و باستانی این شهر مهم ناشناخته مانده‌اند که راهبرد اصلی موزه وقف همدان پرداختن به یکی از این حفره‌های مطالعاتی است.
موزه وقف همدان در پی آن است که طی یک فرآیند علمی و عملی، بخشی از ابعاد ناشناخته دینی مذهبی را به‌واسطه نمایش آثار وقف، نذر و نیکوکاری به جامعه و بازدیدکنندگان نشان دهد. مجموعه آثار موزه وقف همدان دربرگیرنده آثار باستانی و هنری است که تاکنون ناشناخته مانده‌اند.
یکی از پربارترین دوره‌های تاریخ ایران، دوران اسلامی است و در این دوران هنر سنگ‌تراشی، فلزکاری، کتاب‌آرایی، سفال‌گری و خطاطی رشد کرد و این عناصر و روش‌های تولید آثار موجب شکل‌گیری هنری شد که پژوهش‌گران از آن به هنر اسلامی یاد می‌کنند، امروزه پژوهش‌گران بسیاری در سراسر جهان به مطالعه هنر اسلامی علاقه‌مندند و موزه وقف همدان به دلیل تسلسل تاریخی آثارش به‌ویژه در دوره اسلامی دارای توانمندی‌های قابل‌توجهی در این زمینه است.
بامطالعه آثار موزه وقف همدان و گسترش آن در آینده می‌توان بسیاری از ناگفته‌های هنر و تاریخ دوران اسلامی در همدان و ایران را بازگو کرد، فرهنگ یک وجه ناپیدا و غیرملموس از تمدن بشر است اما نمادها و نشانه‌هایی دارد که در هر جامعه متفاوت است و بسیاری از گردشگران کنجکاوند بدانند که شهر یا کشوری که از آن بازدید می‌کنند چه فرهنگی دارد و بر همین اساس موزه وقف همدان در پی آن است که برخی از نمادها و نشانه‌های فرهنگ دینی، مذهبی و نیکوکاری مردم استان را به نمایش همگانی بگذارد.
نسخه‌ی خطی تحفة العراقین خاقانی به خط محمد صلاح دین امیر حسن المئینی مربوط به موقوفه بزرگ بهاالملک شهر همدان پیشینه: ۴۱۱ سال
گردشگران با بازدید از موزه وقف همدان می‌توانند طیفی از آثار و اشیا گران‌بها و کم‌بها را ببینند، برخی شهرهای کشور دارای موزه وقف هستند و در این موزه‌ها برخی آثار وقفی و نذری گردآوری‌شده اما موزه همدان تنها موزه‌ای است که علاوه بر گردآوری و نمایش در مورد آثار آن نیز پیش‌تر مقالاتی چاپ‌شده است.
برنامه کلان محتوای موزه وقف همدان مبتنی بر بازشناسی و معرفی فرهنگ نیکوکاری و مذهبی مردمان استان با استناد بر مواد فرهنگی بازمانده از گذشته است، این محور کلی بر مدارک باستان‌شناسی، فرهنگی و صنایع‌دستی تکیه دارد و مخاطب را به‌دقت در زوایای فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های محلی فرامی‌خواند.
با توجه به اینکه یکی از دستورات مقام معظم رهبری، تبدیل آستان امام‌زادگان(ع) و بقاع متبرکه به قطب فرهنگی و مذهبی است، گفت: در همین راستا اداره کل اوقاف و امور خیریه استان همدان با گسترش ساختمان آرامگاه امام‌زاده عبدالله (ع) در سالیان اخیر و برگزاری پویش‌های فرهنگی ازجمله برگزاری کلاس‌های حفظ قرآن در آن مکان درصدد تحقق این شعار بوده است و بر همین اساس مکانی مناسب و مجهز در طبقه‌ی زیرین آن آستان مقدس برای برپایی موزه اوقاف همدان در نظر گرفته‌شده است.
فضای موزه وقف همدان در دو بخش کلی مخزن و تالار نمایش بناشده و به این دو بخش در آینده اجزایی اضافه خواهد شد که شامل کارگاه مرمت، کلاس‌های آموزشی و آمفی‌تئاتر برای سخنرانی‌ها پیرامون وقف پژوهی است، پیوندهای میان فضاهای پیشنهادی به‌گونه‌ای است که دو بخش اصلی (مخزن و تالار) در یک بده بستان فیزیکی، همواره ویترین‌های روزآمدی را به مخاطب ارائه می‌کند.
موزه وقف همدان در سه دفتر موزه شامل ۲۰ مترمربع، بخش مخزن ۳۰ مترمربع و تالار نمایش ۱۵۰ مترمربع و درمجموع به مساحت ۲۰۰ مترمربع است، این موزه طبقه زیرین بقعه متبرک امام‌زاده عبدالله (ع) همدان واقع در میدان امام‌زاده عبدالله (ع) و در مرکز شهر همدان قرار دارد و موقعیت موزه به شکلی است که در مسیرهای گردشگری شهری قرار دارد و دسترسی آن برای بازدیدکنندگان و گردشگران آسان است.
موزه وقف همدان دارای ساختمانی به‌روز و مجهز است
موزه وقف همدان دارای ساختمانی به‌روز و مجهز است و همه امکانات موردنیاز یک موزه اعم از آب، برق، گاز، دوربین مداربسته، سیستم ایمنی آتش‌سوزی رادار است. بالغ‌بر ۴ میلیارد ریال برای ساخت موزه وقف همدان هزینه شده است، آستان مقدس امام‌زاده عبدالله (ع) تقریباً در مرکز شهر همدان قرار دارد و جایگاه این مکان به شکلی است که از هر سو به آن دسترسی وجود دارد.
نزدیکی موزه وقف به کانون‌های گردشگر پذیر
نزدیکی به کانون‌های گردشگر پذیر مانند پیاده راه‌های بوعلی و اکباتان، بازار همدان، گنبد علویان و آرامگاه باباطاهر از دیگر ویژگی‌های این مکان مقدس است. اما در بازدید از موزه وقف همدان آنچه توجه را به خود جلب می‌کند راهرویی از فرش‌ها و قالی‌های اوقافی است که بارنگ‌های زیبا و چشم‌نواز خودنمایی می‌کند.
بررسی که می‌کنیم متوجه می‌شویم زیارتگاه‌ها و بقاع همواره محل مراجعه توده‌های گوناگون شهری و روستایی برای برآورده شدن حاجت‌ها و تزکیه نفس بوده و از گذشته‌های دور تا به امروز برخی از زائرین پیش و پس از برآورده شدن حاجتشان اقدام به اهدا و وقف برخی اشیا به بقاع و زیارتگاه‌ها می‌کرده‌اند.
سنت اهدا اشیاء به زیارتگاه‌ها دارای پیشینه طولانی است و در برخی موارد آثار کم مانند و بی‌مانندی در میان آن‌ها دیده می‌شود که ازجمله مهم‌ترین و بیشترین اشیاء نذری و وقفی، قالی‌ها و قالیچه‌های دست‌بافت است.
با توجه به پیشینه کهن قالی‌بافی در ایران و تنوع بافت، رنگ و نقشه در این آثار، برخی از بهترین نمونه‌ها را می‌توان در بقاع یافت که در موزه وقف همدان نیز برخی قالیچه‌ها و گلیم‌های نفیس بقاع شهر همدان ارائه‌شده و برخی از آن‌ها دارای کتیبه وقفی به همراه تاریخ و نام واقف هستند.
آنچه در این گزارش و در راستای معرفی موزه وقف همدان انجام شد تنها گوشه‌ای از ده‌ها اثر وقفی به یادگار مانده از گذشته است که تاریخ فرهنگی و مذهبی همدان را برای گردشگران به نمایش گذاشته است.
